Dù là bộ phận ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả giảm tốc và an toàn vận hành, hệ thống phanh đĩa trên xe máy lại thường bị người dùng “ngó lơ” khi bảo dưỡng định kỳ. Những thói quen sử dụng sai cách đang khiến bộ phận này xuống cấp nhanh hơn và tiềm ẩn rủi ro tai nạn.

Phanh đĩa: Bộ phận quan trọng thường bị lãng quên

Tại Việt Nam, xe máy vẫn là phương tiện giao thông phổ biến và đóng vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày. Tuy nhiên, không ít người chỉ dừng lại ở việc điều khiển xe mà không quan tâm đúng mức đến các bộ phận kỹ thuật, đặc biệt là hệ thống phanh đĩa đảm nhiệm vai trò giảm tốc và kiểm soát an toàn.Hệ thống phanh đĩa trên xe máy bao gồm các chi tiết như đĩa phanh, bố thắng (má phanh), dầu phanh và các bộ phận liên kết. Trong đó, đĩa phanh là nơi tiếp xúc trực tiếp với bố thắng để tạo ra lực hãm khi người lái bóp phanh.

Thông thường, đĩa phanh được làm từ thép hoặc hợp kim có độ cứng cao và có thể sử dụng trong nhiều năm nếu được bảo dưỡng đúng cách. Tuy nhiên, với môi trường giao thông phức tạp và thói quen sử dụng phanh không hợp lý, tuổi thọ của đĩa phanh có thể bị rút ngắn đáng kể.

Những thói quen sử dụng sai cách khiến đĩa phanh nhanh hỏng

Một trong những nguyên nhân chính khiến đĩa phanh xuống cấp nhanh là thói quen rà phanh liên tục, phanh gấp hoặc bóp phanh quá mạnh khi không cần thiết - điều phổ biến trong điều kiện giao thông đô thị đông đúc.Việc sử dụng phanh sai cách không chỉ làm tăng nhiệt độ hệ thống phanh, gây giảm hiệu quả hãm tốc mà còn làm đĩa phanh bị mài mòn nhanh hơn, thậm chí dẫn đến hiện tượng cong vênh.Ngoài ra, việc không thay thế bố thắng đúng thời điểm cũng là nguyên nhân phổ biến. Nhiều người chỉ chú ý đến cảm giác phanh mà không kiểm tra trực tiếp tình trạng bố thắng.

Khi bố thắng mòn tới phần khung kim loại và tiếp xúc trực tiếp với bề mặt đĩa phanh, sự ăn mòn xảy ra nhanh chóng, làm trầy xước, biến dạng bề mặt đĩa và ảnh hưởng trực tiếp đến độ an toàn.

Những dấu hiệu cho thấy đĩa phanh cần thay thế

Người sử dụng có thể nhận biết đĩa phanh xe máy bị mòn thông qua mắt thường hoặc cảm giác khi vận hành. Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:

• Quan sát bằng mắt thường: Nếu vùng tiếp xúc giữa đĩa phanh và bố thắng bị mòn rõ rệt, chỉ còn dưới 2/3 so với khu vực không tiếp xúc, đó là cảnh báo rõ ràng về sự hao mòn.Các vết xước sâu, bề mặt không đều, hoặc hiện tượng đĩa bị lượn sóng cũng là dấu hiệu cần lưu ý.
• Âm thanh lạ khi phanh: Khi bóp phanh phát ra tiếng rít, kêu ken két hoặc lạch cạch từ bánh xe, nhiều khả năng đĩa đã bị trầy xước nghiêm trọng hoặc lắp đặt không chính xác.
• Cảm giác bất thường khi sử dụng: Nếu khi phanh, người lái cảm thấy xe rung nhẹ, giảm tốc kém hoặc lực phanh không đều, có thể đĩa phanh đã mài mòn không đồng đều hoặc bị cong vênh nhẹ.

Trong một số trường hợp, hiệu quả phanh vẫn giảm rõ rệt dù bố thắng còn mới, do đĩa phanh không còn đảm bảo bề mặt tiếp xúc tiêu chuẩn.

Kiểm tra và thay thế đúng lúc để đảm bảo an toàn

Không giống như dầu nhớt hay lốp xe - vốn được người dùng để ý nhiều hơn, đĩa phanh thường không được quan tâm đúng mức trong các đợt bảo dưỡng định kỳ. Tuy nhiên, vai trò của nó là cực kỳ quan trọng trong mọi tình huống vận hành.Người sử dụng xe máy nên chủ động đưa xe đi kiểm tra phanh định kỳ mỗi 6 tháng, đặc biệt là trước và sau những chuyến đi dài hoặc khi cảm thấy hiệu suất phanh kém hơn bình thường. Khi được chẩn đoán đĩa phanh đã quá mòn hoặc bị biến dạng, việc thay thế là cần thiết và không nên chậm trễ.Chi phí thay đĩa phanh không quá cao so với tổng giá trị xe, nhưng nếu để tình trạng mòn nặng diễn ra, việc khắc phục có thể tốn kém hơn nhiều, thậm chí ảnh hưởng đến hệ thống treo hoặc bánh xe.