Sâm panh được mở và các cổ động viên của tuyển Anh đã ăn mừng chiến thắng lịch sử của họ trong một trận mở màn tại vòng chung kết Euro. Nhưng sau khi dư vị chiến thắng qua đi, tuyển Anh có lẽ cần nhìn lại màn trình diễn không quá thuyết phục của họ trước Croatia.

Nên nhớ Tam Sư là ứng cử viên cho chức vô địch Euro 2020, đối đầu với họ là một Croatia cũ kỹ và chỉ còn là cái bóng của chính mình cách đây 3 năm. Với màn trình diễn như vậy, liệu tuyển Anh có thể mơ về chiếc cúp vàng?

Tuyển Anh tổ chức tốt với thế trận không bóng

Tuyển Anh ra sân với sơ đồ 4-2-3-1 cùng cặp tiền vệ trung tâm mang đậm bản sắc Premier League. Tranh chấp tốt, không ngại va chạm và khả năng thu hồi bóng tuyệt hảo. Có thể thấy ý đồ của Gareth Southgate là rất rõ ràng khi họ muốn khoá chặt Luka Modric bên phía Croatia.Ở phía đối diện, không còn sự hỗ trợ của Ivan Rakitic, chủ nhân quả bóng vàng 2018 tỏ ra thất thế trước các đồng nghiệp trẻ trung bên phía Tam Sư. Modric bị đẩy xuống phần sân nhà khi có bóng, mỗi khi tiền vệ của Real Madrid muốn kéo quả bóng sâu vào trận địa phòng ngự của tuyển Anh, Kalvin Phillips và Declan Rice sẵn sàng ngăn chặn thậm chí là phạm lỗi.Ở phía trên, bộ đôi Mason Mason Mount và Phil Foden đảm nhận công việc phòng ngự ở hai bên cánh. Với việc thi đấu cho hai đội bóng đã lọt vào trận chung kết Champions League, cặp “Lampard - Gerrard” mới của tuyển Anh cho thấy tư duy chơi bóng vô cùng cấp tiến.Họ giữ vị trí hay và presing tầm cao với cường độ phù hợp cùng ý định rõ ràng. Với việc chia cắt đội hình của Croatia triệt để, hàng phòng ngự của Tam Sư có một ngày làm việc không quá vất vả. Đặc biệt, Gareth Southgate đã dành cho Zlatko Dalic một sự bất ngờ khi “hy sinh” khả năng tấn công của hai hậu vệ biên để khoá chặt các bài tấn công cánh đến từ Croatia cùng ngòi nổ Ivan Perisic.

Đỉnh cao về mặt chiến thuật của Gareth Southgate có lẽ đến từ cặp Kyle Walker và Trippier, khi hai cựu tuyển thủ của Tottenham Hotspur được bố trí chơi thấp nhằm kiềm toả khả năng đánh biên của Croatia, thứ vũ khí đã đem đến thành công cho họ cách đây 3 năm.Từ bản đồ nhiệt có thể thấy vị trí hoạt động chủ yếu của cặp hậu vệ biên bên phía tuyển Anh là ở khu vực giữa sân với ưu tiên hỗ trợ thế trận phòng ngự một cách tối đa.

Tuyển Anh rời rạc và thiếu sực sống

Khi không có bóng, tuyển Anh cho thấy những ý đồ chiến thuật rõ ràng cùng cự ly đội hình chắc chắn. Nhưng khi cần phải tấn công hệ thống của họ gặp vấn đề.Cặp tiền vệ trung tâm của Tam Sư không có xu hướng tịnh tiến bóng theo trục dọc của sân, thay vào đó là những đường chuyền ngang an toàn ra 2 cánh. Khoảnh khắc Kalvin Phillips đánh vỗ mặt khu trung tuyến của Croatia tuy hay nhưng nó đến phần nhiều từ chính sai lầm của Kovacic và Brozovic.Thực tế việc để tiền vệ của Leeds United xâm nhập sâu xuống phần sân đối phương là một bài tấn công đã được Gareth Southgate luyện tập nhiều cho tuyển Anh. Bằng chứng là tình huống việt vị của chính tiền vệ này trong hiệp 1 sau một nỗ lực trám vào vị trí được Harry Kane để lại một cách có chủ đích. Tuy nhiên những điểm sáng hiếm hoi như vậy không khoả lập được lỗ hổng trong cách vận hành của Gareth Southgate.

Từ bản đồ phân phối bóng có thể thấy tuyển Anh vận hành lối chơi theo thiên hướng “Chữ U” với việc dồn bóng nhiều ra 2 biên. Mason Mount cùng Phil Foden có xu hướng lùi sâu để phối hợp với các tiền vệ trung tâm lệch về hướng của họ. Cách chơi này có phần giống với hệ thống của Liverpool dưới thời Jurgen Klopp.Nhưng để phát huy được lối đánh này cần các hậu vệ biên của tuyển Anh phải được dâng cao và tiến sâu xuống khu vực 1/3 sân của Croatia. Khi đó hai tiền đạo lệch cánh ( ở đây là Mount và Foden) phải có xu hướng bó vào trung lộ để tạo khoảng trống cho hậu vê cánh leo biên.Trên thực tế Gareth Southgate làm ngược lại những ý đồ trên bằng việc để các hậu vệ biên dâng cao vừa phải đồng thời kéo cặp sao trẻ của mình lùi sâu để áp đảo về mặt quân số. Cách chơi này đã khiến Croatia bất ngờ và trải qua 15 phút đầu vô cùng khó khăn. Nhưng với kinh nghiệm của những siêu tiền vệ, Dalic đã kịp thời điều chỉnh và bắt bài “bất ngờ” mà Southgate dành cho ông.Có một nghịch lý có thể thấy rất rõ ở đây khi tuyển Anh chủ trương đánh biên nhưng lại hạn chế ý đồ dâng cao của các hậu vệ biên. Trong khi đó, cặp tiền vệ trung tâm của họ lại không mạnh ở khả năng chuyền xuyên tuyến và đứng quá xa nhau. Chính vì vậy vai trò của Harry Kane trong cả trận là vô cùng mờ nhạt khi siêu sao của Tottenham rơi vào trạng thái đói bóng và hoàn toàn cô độc trên hàng công.

Sự khó hiểu của Gareth Southgate

Như đã nói ở trên ý đồ của Gareth Southgate chỉ thực sự hay trong khoảng thời gian đầu trận. Khi Croatia nhận ra sự “vô hại” của cặp Kalvin Phillips và Declan Rise, họ ngay lập tức để Lukar Modric và Kovacic lệch cánh để phá lối chơi đánh biên của tuyển Anh.Đáng lẽ mọi thứ đã dễ dàng hơn với Tam Sư nếu họ đánh vào điểm yếu về tốc độ của bộ 3 tiền vệ bên phía Croatia. Thế nhưng những Luke Shaw, Ben Chilwell lại không được tận dụng. Sự cầu toàn của Gareth Southgate vô tình biến Harry Kane trở thành nạn nhân của ý đồ chiến thuật khó hiểu của ông thầy 51 tuổi.Ý đồ chiến thuật của Gareth Southgate thậm chí còn kéo theo việc ngòi nổ Mason Mount bị buộc chơi quá thấp và hạn chế những điểm mạnh của cầu thủ thuộc biên chế Chelsea. Trong khi đó ở cánh đối diện, một Phil Foden không mạnh ở tốc độ phải đá quá xa khung thành Croatia và bị chơi trái sở trường đã không thể hiện được nhiều, đặc biệt là trong hiệp 2.

Tuyển Anh đã lựa chọn một chiến thuật khiến cho tất cả những điểm mạnh của hàng công không được tận dụng, khiến cho ngôi sao sáng nhất của họ là Harry Kane "không được chơi bóng" trong hơn 75 phút có mặt trên sân.Thậm chí Gareth Southgate đã cất Jadon Sancho và Ben Chilwell lên tận ghế khán đài mà không đưa họ vào danh sách đăng ký thi đấu. Một quyết định thực sự khó hiểu của ông thầy người Anh. Trong khi đó những người đang có phong độ cao là Jack Grealish và Luke Shaw những cầu thủ được thi đấu thường xuyên tại vòng loại lại bất ngờ không có được đá chính ngay từ đầu.

Gareth Southgate thường xuyên thử nghiệm đội hình với các hình thái chiến thuật khác nhau. Nhưng trong một trận đấu có ý nghĩa sống còn ở vòng bảng, ông tiếp tục vật lộn với thứ bóng đá vẫn còn dang dở của mình. Để rồi người ta nhận ra rằng, Gareth Southgate vẫn chưa tìm được bộ khung lý tưởng của mình bất chấp những trận đánh lớn đã cận kề.