Từng nuôi tham vọng chinh phục thế giới, các hãng xe điện Trung Quốc nay phải chật vật xoay xở giữa cạnh tranh nội địa gay gắt và sự dè chừng của Mỹ, châu Âu. Năm 2015 đánh dấu bước ngoặt quan trọng của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc khi những dự án xe điện đầu tiên ra đời.Chỉ trong vài năm, làn sóng khởi nghiệp bùng nổ, biến quốc gia này thành thị trường EV lớn nhất thế giới.Theo số liệu của South China Morning Post, đến cuối năm 2019, Trung Quốc đã có hơn 500 công ty xe điện, mang theo kỳ vọng xây dựng một “đế chế xanh” phủ sóng toàn cầu.

Tuy nhiên, gần một thập kỷ sau, bức tranh không còn sáng màu như trước.Các hãng xe Trung Quốc đang phải đối diện với những thử thách khốc liệt, cả trong nước lẫn quốc tế, khiến hành trình vươn ra thế giới trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Cuộc chiến giá khốc liệt ngay tại quê nhà

Từ năm 2023, BYD mở màn chiến dịch giảm giá mạnh nhằm duy trì thị phần. Động thái này kéo theo hàng loạt thương hiệu như Xpeng, Nio, thậm chí cả Tesla cũng phải nhập cuộc.Chỉ trong hai năm, giá xe điện tại Trung Quốc đã giảm trung bình khoảng 20%.

Theo ông Lei Xing – cựu tổng biên tập China Auto Review: "Đây là “cuộc chiến giá dữ dội nhất” mà ông từng chứng kiến trong suốt 25 năm làm nghề.

Lợi nhuận của các tập đoàn lớn bị bào mòn rõ rệt: BYD giảm 30% so với cùng kỳ, trong khi BAIC thậm chí lỗ tới 160%. Với các hãng nhỏ, sức ép còn nặng nề hơn."

CarnewsChina dự báo, giai đoạn 2024-2025 sẽ có ít nhất 15 thương hiệu EV Trung Quốc phá sản hoặc bị thâu tóm, tương đương sản lượng khoảng 10 triệu xe mỗi năm.

Mỹ và châu Âu dựng rào cản thương mại

Trong nỗ lực tìm lối thoát, các hãng xe Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Tuy nhiên, Mỹ và châu Âu – hai khu vực trọng điểm lại đang dựng lên những bức tường thuế quan ngày càng cao.Tại Mỹ, chính quyền Donald Trump áp thuế nhập khẩu lên đến 100% với xe điện từ Trung Quốc. Một số hãng tính toán xây dựng nhà máy ở Mexico để né thuế, nhưng Washington tiếp tục siết chặt, yêu cầu sản xuất ngay trên đất Mỹ nếu muốn duy trì lợi thế giá.Tại châu Âu, tình hình cũng không khả quan hơn. Hơn 10 quốc gia EU từng ủng hộ mức thuế 45% với EV nhập khẩu từ Trung Quốc.

Sau nhiều vòng đàm phán, thuế suất hiện dao động từ 17,8% đến hơn 45%. Ngoài ra, thói quen tiêu dùng bảo thủ tại lục địa già khiến Tesla, BMW, Hyundai hay Kia vẫn là lựa chọn ưu tiên, trong khi các thương hiệu mới như BYD hay Geely khó giành được lòng tin.

Thị trường mới nổi – giải pháp ngắn hạn

Trước khó khăn tại những thị trường lớn, các hãng xe Trung Quốc đang hướng đến các quốc gia Đông Nam Á và Nam Mỹ.Thái Lan hiện chứng kiến BYD dẫn đầu doanh số xe điện, tiếp theo là MG.Tại Indonesia, Malaysia hay Brazil, các thương hiệu như Geely, BYD, MG cũng đạt kết quả khả quan.Điểm chung tại các thị trường này là hạ tầng còn hạn chế và người tiêu dùng chưa gắn bó chặt chẽ với xe điện truyền thống.Nhờ mức giá rẻ hơn xe Nhật hay Hàn cả trăm triệu đồng, xe điện Trung Quốc nhanh chóng chiếm ưu thế.

Dù vậy, theo các chuyên gia, đây chỉ là chiến lược tạm thời. Doanh thu từ những thị trường nhỏ không thể bù đắp được chi phí khổng lồ trong nước cũng như áp lực tồn kho ngày càng lớn.

Tương lai vẫn còn nhiều dấu hỏi

Sau một thập kỷ, từ vị thế tiên phong đến trung tâm sản xuất EV lớn nhất thế giới, ngành xe điện Trung Quốc đang phải vật lộn với thực tế khắc nghiệt.Cuộc chiến giá nội địa, các rào cản thương mại và vấn đề niềm tin thương hiệu đang khiến giấc mơ “điện hóa toàn cầu” trở nên mong manh.​