Cục Đăng kiểm Việt Nam đề xuất giãn lộ trình kiểm định khí thải xe máy, chia theo độ tuổi phương tiện và từng vùng địa phương, tránh tình trạng triển khai ồ ạt gây ùn tắc và thiếu hụt nguồn lực kiểm định. Trước đề xuất kiểm định khí thải xe máy từ năm 2027 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Đăng kiểm Việt Nam kiến nghị điều chỉnh lộ trình triển khai theo từng nhóm phương tiện và địa phương. Đơn vị này cho rằng hệ thống kiểm định hiện tại chưa thể đáp ứng khối lượng phương tiện khổng lồ, đặc biệt tại các đô thị lớn.

Kiểm định đồng loạt từ năm 2027: Thiếu khả thi, dễ gây quá tải

Theo lộ trình do Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất, từ ngày 1/1/2027, hai thành phố lớn nhất cả nước là Hà Nội và TP.HCM sẽ bắt đầu kiểm định khí thải toàn bộ xe máy đang lưu hành. Tiếp đó, từ năm 2028 sẽ mở rộng ra Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế và Cần Thơ; từ năm 2030 áp dụng cho các địa phương còn lại.

Tuy nhiên, theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, việc triển khai đồng loạt như vậy là không khả thi, đặc biệt tại hai đô thị lớn, nơi có tổng cộng khoảng 14,2 triệu xe máy - chiếm tỷ lệ lớn nhất cả nước. Số lượng cơ sở kiểm định hiện tại không đủ để xử lý khối lượng phương tiện khổng lồ này trong một thời gian ngắn, dễ dẫn đến ùn tắc, quá tải và gây áp lực cho người dân.

Kiến nghị điều chỉnh lộ trình theo nhóm xe và khu vực

Trên cơ sở thực tế, Cục Đăng kiểm đề xuất giãn lộ trình kiểm định khí thải xe máy, triển khai theo ba giai đoạn tại các đô thị lớn:

• Từ 1/7/2027: Bắt đầu kiểm định với xe máy sản xuất trước năm 2008 (áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 1).
• Từ 1/7/2029: Mở rộng kiểm định với xe máy sản xuất trước năm 2016 (mức 2).
• Từ 1/1/2032: Áp dụng kiểm định với xe sản xuất trước năm 2026 (mức 3).

Bốn thành phố trực thuộc trung ương còn lại gồm Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế và Cần Thơ sẽ áp dụng tương tự nhưng lùi một năm so với Hà Nội và TP.HCM.

Với các địa phương còn lại, việc kiểm định sẽ áp dụng từ 1/1/2029 cho xe sản xuất trước 2008 và 1/1/2031 với xe sản xuất từ 2009 trở đi.

Hạ tầng và nhân lực kiểm định: Vẫn còn nhiều hạn chế

Theo tính toán của Cục Đăng kiểm, để thực hiện đúng theo lộ trình của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hà Nội cần thêm 340 cơ sở kiểm định, TP.HCM cần thêm 400 cơ sở. Tổng cộng, cả nước cần bổ sung hơn 700 đăng kiểm viên hạng 3 trở lên và số lượng tương đương thiết bị phân tích khí thải đạt chuẩn.Tuy nhiên, hiện nay việc đào tạo đăng kiểm viên còn hạn chế, chưa có chính sách ưu đãi cụ thể để thu hút các cơ sở đầu tư vào kiểm định khí thải xe máy.Phần mềm quản lý kiểm định cần ít nhất 12 đến 18 tháng để hoàn thiện và áp dụng thực tế.

Hỗ trợ người dân và phân vùng lưu hành theo tiêu chuẩn khí thải

Cục Đăng kiểm cho rằng lộ trình nâng dần tiêu chuẩn khí thải tại các đô thị lớn là cần thiết để hạn chế ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, cần tạo thời gian cho người dân sửa chữa, nâng cấp hoặc thay thế phương tiện. Những xe không đạt tiêu chuẩn có thể được chuyển về nông thôn, nơi mật độ dân cư thấp hơn.Cơ sở kiểm định khi cấp giấy chứng nhận cần ghi rõ mức khí thải để chủ xe biết phạm vi sử dụng được phép. Đồng thời, các địa phương cần huy động nguồn lực để hỗ trợ người thu nhập thấp chuyển đổi phương tiện, trong khi Bộ Tài chính cần xem xét miễn, giảm thuế phí nhằm tạo điều kiện chuyển đổi xe cũ.Việt Nam hiện có hơn 70 triệu xe máy đang lưu hành, trong đó có 19,7 triệu xe sản xuất trước năm 2008, 21,5 triệu xe sản xuất từ 2009 - 2016 và 23,5 triệu xe sản xuất từ 2017 đến nayVới số lượng lớn và phân bổ không đồng đều, nếu triển khai đồng loạt, việc kiểm định khí thải xe máy rất dễ gây quá tải cho hạ tầng và lực lượng thực hiện tại các thành phố lớn.